Algemeen

Agenda van de Samenleving 2020-2021

Terug naar navigatie - Inleiding

Met trots presenteren wij u de Agenda van de Samenleving  2020 – 2023. Vanzelfsprekend is ook deze agenda gebaseerd op ons coalitieakkoord “Albrandswaard: een vitale, zorgzame en zelfstandige gemeente. De afgelopen maanden hebben wij ons oor te luisteren gelegd bij onze inwoners, de gemeenteraad, maatschappelijke instellingen en onze eigen BAR-organisatie om de Agenda bij te stellen en het nog meer als vorig jaar de agenda te maken die daadwerkelijk van de samenleving is. Onze speerpunten voor het komende begrotingsjaar 2020 worden verder uitgewerkt en financieel onderbouwd in de programma’s van de op te stellen Begroting 2020. Voor de volgende jaren bieden wij een doorkijk in de ambities waarvan u en onze inwoners hebben aangegeven deze belangrijk te vinden.

Wij staan permanent in verbinding met de samenleving en gaan in onze bestuursperiode continu en op vele manieren het gesprek aan. Hoe? We gaan op werkbezoek. Op uitnodiging komen we graag bij de mensen thuis. Inwoners zijn van harte welkom op ons kantoor. Ook zijn wij als college regelmatig op straat te vinden om onder het genot van een kop koffie met onze inwoners te praten over wat hen bezighoudt en hoe zij denken over voorstellen die wij doen en keuzes die wij maken. Besturen doen we vanuit een aantal kernwaarden die we met elkaar hebben opgesteld. Ze komen uit ons hart. Deze kernwaarden zijn leidend in onze bestuursperiode. Ze richten het kompas waarop wij koersen.

 

 

BENADERBAAR

BETROUWBAAR

BETROKKEN

MENSELIJK MAAT

 

Openbare Orde en Veiligheid

Terug naar navigatie - Openbare Orde en Veiligheid

In Albrandswaard werken we samen aan een veilige woon- en leefomgeving. Onze inwoners zijn en voelen zich veilig. Integraal werken en inwoners betrekken bij de veiligheid van hun woon- en leefomgeving staan hierbij hoog in het vaandel. De prioriteiten binnen het veiligheidsdomein krijgen hun plek in het Integraal Veiligheidsbeleid. Dit beleid actualiseren we samen met u en onze inwoners elke vier jaar.

Integraal Veiligheidsbeleid:

  • 2020 => We evalueren het bestaande beleid en we betrekken  inwoners en veiligheidspartners bij het bepalen van de prioriteiten. Samen gaan we voor een veilig(er) Albrandswaard!
  • 2020 => Vaststelling van het nieuwe Integraal Veiligheidsbeleid voor de periode van 2021-2024

      

Inbraken & diefstallen:

2020 en verder => Inzetten op hotspots.

 Alcohol & drugs:

  • 2020 en verder => Bewustwording creëren over de gevaren van (overmatig) alcohol- en drugsgebruik.

 (Veiligheids)participatie:

  • 2020 en verder => Inwoners meer betrekken bij de veiligheid van hun woon- en leefomgeving.

Dienstverlening en Communicatie

Terug naar navigatie - Dienstverlening en Communicatie

Wij staan als gemeente dicht bij onze inwoners. Dat maakt onze schaal mogelijk. Wij kiezen het liefst voor persoonlijk contact. Dat doen wij niet alleen in het gemeentehuis. Wij willen zoveel mogelijk aanwezig zijn in onze wijken en in de sociale netwerken. Het moet voor inwoners makkelijk zijn om direct contact met ons te maken.

Wij gebruiken communicatiemiddelen zoals Albrandswaard.nl, de gemeentepagina’s in De Schakel en sociale media. Het belang van sociale media in onze contacten met inwoners groeit nog steeds. Zij bieden de mogelijkheid om te communiceren op momenten en op plekken waar gebruikers daaraan behoefte hebben.

Het totale informatieaanbod in de media groeit nog steeds. Daardoor wordt het moeilijker om de aandacht van inwoners voor onze boodschappen te trekken, maar ook ingewikkelder om binnen de termijnen die wij daarvoor gesteld hebben inwoners een antwoord te geven op hun vragen. Wat nu een ideale mix van communicatiemiddelen blijkt te zijn, kan in korte tijd weer veranderen en worden aangepast. Wij verwachten veel van de nieuwsbrief die met een hoge frequentie zal worden uitgebracht.

Het is belangrijker dan ooit om de trends op communicatiegebied goed te volgen. Zo heeft de trend om naast tekst vooral ook beeld te gebruiken in communicatie zich verder doorgezet. Dat geldt zeker voor bewegend beeld. Verder zien we dat het steeds meer gaat om écht beleven in plaats van alleen maar informeren. Denk aan de betekenis van verhalen vertellen en virtual reality. Ook worden ruimtes, gebouwen en evenementen steeds meer ingezet als communicatiemiddel. Wij houden het gebruik van onze media goed in de gaten. Met behulp van gebruiksgegevens en andere data maken wij een afweging op welke kanalen wij inzetten. Eén van de manieren waarop wij de kwaliteit van onze dienstverlening meten bij inwoners is de tweejaarlijkse baliemeting. Wij gaan deze vervangen door een systeem dat continue de dienstverlening bij onze inwoners meet. Hierdoor kunnen wij sneller inspelen op de wensen van onze inwoners.

Dienstverlening:

  • 2020 => Besluit over alternatief voor de traditionele tweejaarlijkse baliemeting.

 Communicatie:

  • 2020 en verder => Meer communiceren met beeld/geluid, Youtube
  • 2020 en verder => Invoeren minimale variant van de Gemeentepagina
  • 2020 en verder => Kernwaarden in de praktijk brengen in contacten met inwoners.

Huis van Albrandswaard

Terug naar navigatie - Huis van Albrandswaard

In 2021 wordt aan de Stationsstraat het Huis van Albrandswaard opgeleverd. Zowel het Albrandswaardse wijkteam als de Stichting Welzijn Albrandswaard, het sportcafé van de sporthal en mogelijk ook RTV-Albrandswaard krijgen op deze locatie hun plek en nieuwe mogelijkheden om hun dienstverlening aan alle inwoners van Albrandswaard te verbeteren. Er is ruimte voor lokale kunst en cultuur. Ook het gemeentebestuur gaat gebruik maken van dit gebouw. De voorziening schept nieuwe kansen voor samenwerking en ontmoeting.

 

Foto HvA buitentrap

 

Wij ontvangen positieve reacties vanuit onze samenleving op deze nieuwe voorziening voor onze gemeenschap. Tijdens de inloopavonden voor onze inwoners hebben wij ook zorgen gehoord over financiën en parkeerdruk.

De vraag is gesteld of de gemeente niet beter kan blijven huren in Poortugaal. Deze variant hebben wij op verzoek en in overleg met de gemeenteraad onderzocht. De resultaten daarvan zijn gedeeld met de gemeenteraad. Huren is duurder is de conclusie.

Voor wat betreft de parkeerdruk treffen wij maatregelen en voegen volgens de CROW normen parkeerplaatsen toe. Ook realiseren wij de door de RET gewenste P&R parkeerplaatsen.

  • 2021 => Oplevering en ingebruikname

Omgevingsvisie/Omgevingswet

Terug naar navigatie - Omgevingsvisie/Omgevingswet

De Omgevingsvisie wordt in 2019 vastgesteld als basis voor verdere implementatie van de Omgevingswet. In de Omgevingsvisie komen alle onderdelen van de Agenda van de Samenleving op het gebied van ruimtelijke ordening, wonen, gezondheid, energietransitie, klimaatbestendigheid en sociaal welbevinden samen. Een raadsbrede discussie over burgerparticipatie maakt gedurende een groot deel van 2019 onderdeel uit van het proces om tot de Omgevingsvisie te komen. Albrandswaard maakt in de Omgevingsvisie essentiële keuzes voor de lange termijn over wonen, werken, leefbaarheid, recreatie en landschap. Duidelijkheid van de provincie Zuid-Holland over de ruimtelijke (on)mogelijkheden is essentieel voor de keuzes die Albrandswaard maakt.

Tegelijk met het vaststellen van de Omgevingsvisie loopt BAR-breed het programma Omgevingswet, dat Albrandswaard voorbereidt op de invoering van deze wet. Inzet is dat op 1 januari 2021 alles is geregeld wat minimaal nodig is om een omgevingsvergunning te kunnen aanvragen en binnen 8 weken te kunnen afhandelen. Daarnaast is op termijn een aantal investeringen vereist om alle processen goed te laten verlopen. Deze investeringen hebben met name betrekking op vernieuwing van informatievoorzieningen, aansluiting op het landelijke Digitaal Stelsel Omgevingswet en het opleiden van medewerkers. Vanuit het huidige programma Omgevingswet, dat nog tot en met 2021 doorloopt, wordt ernaar gestreefd de financiële consequenties voor 2020 maximaal te dragen vanuit het beschikbare budget. De verwachting is dat uiteindelijk niet alle kosten (op de langere termijn) uit dit programma kunnen worden gedekt. In de komende periode zal van de nodige investeringen en structurele kosten een completer beeld ontstaan. Dit beeld zal naar verwachting leiden tot een verzoek om budget in de Voorjaarsnota van 2021. Dit zal ook het geval zijn voor de verdere uitwerking van de Omgevingsvisie in een Omgevingsplan.

  • 2020 => op 1 januari 2021 kan een omgevingsvergunning worden aangevraagd en binnen 8 weken worden afgehandeld.

Wonen

Terug naar navigatie - Wonen

In de komende jaren staat het uitbreiden van de Albrandswaardse woningvoorraad centraal. Voor de bouw van sociale (huur)woningen maken wij programmatische afspraken met woningcorporaties. Dit gebeurt op basis van de nieuwe regionale woningmarktafspraken, waarin staat dat Albrandswaard tot 2030 210 sociale (huur)woningen bouwt.

Voor de totale woningvoorraad in Albrandswaard is het uitgangspunt dat wij voorzien in de lokale woningbehoefte en dat wij de kwaliteit en leefbaarheid in de dorpen behouden. Daarom ontwikkelt Albrandswaard in 2019 een woningbouwprogramma. Dit is een sturingsinstrument tussen het strategische niveau van de Albrandswaardse Woonvisie en het tactische niveau van MPO/marktinitiatieven. Het programma is erop gericht om op basis van inzicht in de plaatselijke behoefte aan woningen (verhuisbewegingen, demografische ontwikkelingen) te komen tot een jaarlijks te actualiseren richtgetal voor woningen die nodig zijn voor de eigen inwoners. Op basis van dit richtgetal kan worden bepaald of projecten bijvoorbeeld in fasen kunnen worden opgeleverd, zodat de te bouwen woningen zoveel mogelijk ten goede komen aan het ‘plaatselijke opnamevermogen’. Het richtgetal wordt ieder jaar geactualiseerd.

 

We werken niet alleen aan de omvang van de woningvoorraad, maar faciliteren ook onze inwoners die langer thuis blijven wonen als zij zorg nodig hebben. We geven inhoud aan combinatievormen van wonen, welzijn en zorg en maken in 2019/2020 een start met een onderzoek naar mogelijkheden voor een  wijk waarin partijen op het gebied van wonen, welzijn en zorg samen met de gemeente langer thuis wonen faciliteren. Wij zien in de komende aanpak van de Schutskooiwijk in Poortugaal, in combinatie met mogelijke nieuwbouw in Poortugaal-West een mooie kans voor het opstarten van een dergelijk onderzoek.

  • 2020 => nieuwe woningbouwinitiatieven (sociaal én markt) relateren aan het woningmarktprogramma. Met de instrumentaria van bestemmingsplan en gronduitgifte sturen op de plaatselijke behoefte aan woningen.
  • 2020 => onderzoek uitvoeren naar de mogelijkheden van een wijk, waarin partijen op het gebied van wonen, welzijn en zorg samen met de gemeente langer thuis wonen faciliteren .  

 

Economisch beleid en ontwikkelingen

Terug naar navigatie - Economisch beleid en ontwikkelingen

We stellen economisch beleid bij in samenhang met algemene sociaal-maatschappelijke en economische ontwikkeling op bovenlokaal en lokaal niveau.

Voor Albrandswaard geldt dat de regionale positie daarbij van cruciale betekenis is, met name vanwege de concurrerende ruimteclaims vanuit verschillende sectoren. Dat betekent dat er op regionaal en op lokaal niveau afwegingen moeten worden gemaakt om te bepalen aan welke ontwikkelingen ruimte moet worden geboden en welke ruimteclaims niet gehonoreerd kunnen worden. Ook vindt al geruime tijd in de regio functionele transformatie van (deel)gebieden plaats, hetgeen ook voor Albrandswaard in toenemende mate aan de orde is. Agrarisch gebied dient nu ook natuur- en recreatiedoelen, kantoren worden woongebouwen en bedrijfsterrein wordt op veel plaatsen in de regio omgezet in woongebied.

  • 2020=> Economisch beleid afstemmen op overig beleid i.h.k.v. opstellen omgevingsvisie.

Duurzaamheidsagenda en Energietransitie

Terug naar navigatie - Duurzaamheidsagenda en Energietransitie

Dit onderdeel van de Agenda van de Samenleving richt zich de komende jaren op het vergroten van de bewustwording van inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties en vervolgens op het opstellen van scenario’s voor energietransitie. Daarbij is het van belang de rol van de gemeente en de betrokken partijen te bepalen en het resultaat vast te leggen in een duurzaamheidsagenda.

In het interbestuurlijke programma van rijk, provincie en gemeenten (IBP) is vermeld dat “het tegengaan van klimaatverandering, aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering en transitie naar een circulaire economie randvoorwaarden zijn voor het behoud van onze welvaart”.

Duidelijk is dat dit het gemeentelijke niveau voor een groot deel overstijgt. De gemeente heeft daarin een regierol op lokale ontwikkelingen, die wij oppakken .

Op het regionale niveau wordt door de MRDH een regionale energiestrategie (RES) gehanteerd, waarin de deelnemers elkaar versterken op het punt van duurzame energie.

  • 2020 => Inzet op energietransitie op basis van de duurzaamheidsagenda en de RES.

Openbare Ruimte

Terug naar navigatie - Openbare Ruimte

Meer samenhang brengen tussen een kwalitatief hoogwaardige en duurzame openbare ruimte, de (verkeers)veiligheid verbeteren en door de combinatie van alles de leefbaarheid verhogen, zien wij als onze belangrijkste opgave. Binnen het programma Buitenruimte hebben wij diverse speerpunten benoemd die hieraan bijdragen. Hierin is de connectie (raakvlakken) met duurzaamheid, milieu en wijkregie aangebracht. Op hoofdlijnen zijn deze:

  • 2020 en verder => Doorgaan met het verhogen van de verkeerveiligheid met als focus de veiligheid rondom scholen.
  • 2020 => De basis realiseren voor een heringericht park Rhoon waar de komende jaren op voorgebouwd kan worden.
  • 2020 => Werken aan en verbeteren van afval scheiden.
  • 2020 => Knelpunten in waterafvoer en riolering oplossen.
  • 2020 en verder => Toekomstbestendige inzet Buurtbus.
  • 2020 en verder => Kwaliteit groenonderhoud verhogen; bewoners actief benaderen.

 

Samenwerking in het buitengebied

Terug naar navigatie - Samenwerking in het buitengebied

Onze inwoners én die in de regio hebben er belang bij dat een uitgebalanceerde mix van landbouw, natuur en recreatie in het gebied van het Buijtenland van Rhoon tot realisatie komt. Het versterkt de leefbaarheid van ons gebied, het beschermt ons tegen verstedelijking van onze groene polders.

Met het oog op de groeiende verstedelijkingsdruk, die wij ervaren door onder meer nieuwe woningbouwtaakstellingen, voelen wij grote urgentie bij deze opgave. Daarnaast zien wij het als een belangrijke bijdrage aan zowel de identiteit als de positie van onze gemeente in de regio wanneer de ambities voor het Buijtenland van Rhoon echt van de grond komen.

De gebiedscoöperatie Buijtenland van Rhoon is als eerste verantwoordelijk voor de geleidelijke omvorming van het gebied. Daartoe heeft ze dit jaar de eerste stappen gezet, bijvoorbeeld met de aanleg van natuurvriendelijke oevers in de Zegenpolder en de introductie van ‘natuur-inclusief boeren’. Leidraad hierbij is het Streefbeeld, dat door de provincie is vastgesteld en als uitvoeringskader bij de coöperatie is belegd. Graag werken wij met rijk, provincie en coöperatie samen om de randvoorwaarden te scheppen die de verdere uitvoering van het Streefbeeld mogelijk maken. Onze gemeente is aan zet om de daarvoor benodigde planologische maatregelen te treffen: omgevingsplan, vergunningen en het faciliteren van initiatieven.

Hierdoor zorgen we voor recreatie- en natuurwaarden in een agrarisch en landschappelijk aantrekkelijk buitengebied. Hierdoor blijven onze inwoners en mensen van buiten Albrandswaard ook in een toekomst van toenemende verstedelijking in de regio genieten van ons cultuur-historisch waardevolle polderlandschap en onze streekproducten, natuur en grienden.

Wat gaan we concreet doen?

  • 2020 => Voorbereiden van een omgevingsplan (nieuw bestemmingsplan) op basis van het Streefbeeld. De raad ontvangt hiervoor een kaderstellende voorbereidingsnotitie.
  • 2020 => Brede bestuurlijke inzet om te komen tot noodzakelijke aanpassing van Rijks- en Provinciebeleid (met name het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl)) om het beoogde omgevingsplan, met het Streefbeeld als basis, juridisch mogelijk te maken.
  • 2020 => Intensiveren van de bestuurlijke en ambtelijke afstemming tussen gebiedscoöperatie, provincie en gemeente voor de uitvoeringsfasen van het Streefbeeld.
  • 2020 => Planvorming voor het gebied Poort van Buijtenland (het zogenaamde Binnenland) volgens de bestuursovereenkomst met de Provincie en het Streefbeeld van de gebiedscoöperatie.
  • 2020 => Initiatieven die (nog) niet passen binnen de geldende juridische kaders beoordelen op toekomstige haalbaarheid en gezamenlijk met initiatiefnemers het vervolgproces afstemmen.
  • 2021 => In procedure brengen van Omgevingsplan (als herziening van het huidige bestemmingplan) op basis van het Streefbeeld (afhankelijk van inwerkingtreding van de Omgevingswet en de vereiste voorafgaande aanpassing van Rijks- en Provinciaal beleid).

Ontwikkelingen Natuur- en Recreatieschap IJsselmonde (NRIJ)

Terug naar navigatie - Ontwikkelingen Natuur- en Recreatieschap IJsselmonde (NRIJ)

Met de gemeenten Barendrecht, Ridderkerk, Hendrik-Ido-Ambacht en Zwijndrecht, onze NRIJ-partners, bouwen we verder aan een solide en toekomstbestendige beheerorganisatie voor delen van ons buitengebied. Kernvraag is hoe het NRIJ omgaat met het op termijn krimpen van de financiële middelen. Eind 2019 verwachten wij een goed beeld te hebben van efficiëntie en mogelijke besparingen. Het NRIJ heeft dan voldoende inzicht om het gesprek aan te gaan met de gemeente Rotterdam en  de provincie Zuid-Holland over de vraag of en hoe de deelnemers na 2026, al dan niet gezamenlijk binnen het NRIJ, zorg kunnen dragen voor een (minimaal) kwaliteitsniveau in de beheerde

groengebieden. Ook wordt dan duidelijk of het NRIJ langjarig verder wil met Staatsbosbeheer als uitvoerende partij en zo ja in welke contractvorm.

  • 2020 => lange termijn keuzes maken voor de inrichting van een toekomstbestendige beheerorganisatie voor delen van ons buitengebied.

Wijkregie

Terug naar navigatie - Wijkregie

Wijkregie betekent voor ons dat we actief contact leggen met inwoners. Hiermee zorgen we ervoor dat we als gemeente weten wat er bij hen leeft, we hun ideeën en initiatieven over hun leefomgeving kennen en - als het nodig is - we de initiatiefnemer helpen die mogelijk te maken. Dit betekent ruimte geven en vertrouwen bieden. Over en weer. Het houdt ook in dat we inwoners meenemen in de (tegenstrijdige) belangen die in veel gevallen afgewogen dienen te worden. Dit vraagt om open, zorgvuldige en respectvolle communicatie. Tussen gemeente en inwoners en tussen inwoners onderling.

Onze inzet richt zich ook op innovatieve en succesvolle vormen van burgerparticipatie. Online-mogelijkheden willen we, als voorbeeld hiervan, graag uitproberen. De wijkregisseurs staan dicht bij de uitvoering in de wijk én dicht bij de vakafdelingen binnen de gemeentelijke organisatie.

  • 2020 en verder => Faciliteren/stimuleren burgerinitiatieven.
  • 2020 en verder => Doorontwikkeling online burgerparticipatie.
  • 2020 en verder => Bevorderen van de samenwerking tussen organisatie
    (verbindingen leggen en samenwerking realiseren)
  • 2020 en verder => Landelijke thema’s koppelen aan lokale initiatieven
    (bijvoorbeeld in de week tegen eenzaamheid of landelijke opschoondag)

 

Kunst, Cultuur & Evenementen

Terug naar navigatie - Kunst, Cultuur & Evenementen

We bevorderen dat evenementen bijdragen aan de levendigheid en cohesie van onze gemeenschap. Daarnaast dat zij betekenis geven aan de identiteit van onze samenleving. Ze bevorderen tevens een positief imago aan de verschillende dorpskernen en versterken de lokale economie.

 

  • 2020 => Uitvoering evenementenbeleid.
  • 2020 => Deelnemen aan regionale overleggen over cultuur, cultureel erfgoed en landschap.    (zowel bestuurlijk als ambtelijk).
  • 2020 => Faciliteren realisatie landmark kasteel Valckesteijn; Afspraken maken over beheer en onderhoud landmark kasteel Valckesteijn.
  • 2020 => Promoten cultuuruitingen (kunst, cultuur, verenigingen etc) in de gemeente.
  • 2020 => Implementeren Verenigingsakkoord (in relatie tot het Nationaal Preventieakkoord).

                               ** Dit speerpunt is dezelfde als bij Sport en wordt verantwoord bij sport

Maatschappelijk vastgoed

Terug naar navigatie - Maatschappelijk vastgoed

Maatschappelijk vastgoed zien wij als een middel om te sturen op realisatie van de beleidsdoelstellingen op het gebied van participatie, sport, cultuur, welzijn en educatie. Hoe dit sturen het beste kan, gaan we in een strategische nota beschrijven.

  • 2020 en verder => Strategische nota en uitvoeringsplan.

Financien

Terug naar navigatie - Financien

We voeren een stabiel financieel beleid. Dit  is een voorwaarde voor een gezonde toekomst van Albrandswaard. Wij zijn kritisch op ons uitgavenpatroon. We geven niet meer uit dan we ontvangen. Structurele lasten worden betaald uit structurele baten, die in evenwicht zijn met elkaar. Zo bekostigen wij duurzaam de voorzieningen voor onze inwoners en zijn wij financieel betrouwbaar voor onze (maatschappelijke) partners.

  • 2020 en verder => Zorgvuldig proces verkoop aandelen Eneco.

Het “verduurzamen” van onze maatschappij is een van de belangrijkste vraagstukken van de komende decennia. Een groot onderdeel daarvan is de energietransitie. Wij stellen voor een reserve en duurzaamheidsfonds te vormen om de opgaven te bekostigen. Een vorm kan bijvoorbeeld zijn rentevrije leningen voor initiatieven die passen in de duurzaamheidsagenda van Albrandswaard.

  • 2020 => Voorstel voor vorming investeringsreserve (incl. spelregels).
  • 2019/2020 => Onderzoek duurzaamheidsfonds voor toekomstige financieringsfunctie.

Onze reservepositie dient aan te sluiten op de actuele verwachtingen. De komende jaren staat Albrandswaard een aantal ontwikkelingen te wachten die een financieel risico kunnen zijn. Bij het bepalen van de risicoreservepositie in de begrotingen houden we nu rekening met ontwikkelingen die reeds gestart zijn. Gezien de snel veranderende maatschappij willen we bij de meerjarenbegroting ook de verwachtte ontwikkelingen (Investeringen en vennootschapsbelasting) betrekken bij de berekening van het benodigde weerstandsvermogen.

  • 2020 => Meerjarenanalyse risico’s en investeringen in begroting opgenomen.

De gemeentelijke belastingen voor inwoners en bedrijven houden we zo laag mogelijk en proberen we waar mogelijk te matigen. We maken allereerst een analyse van de verschillende belastingonderdelen.  Daarna vergelijken we die met andere gemeenten om te bekijken op welke punten we tot aanpassing kunnen komen.

  • 2019/2020 => Scenario’s/doorrekenen verschillende belastingcomponenten.
  • 2020 => Analyse en vergelijking belastingdruk vormt een vast onderdeel van de P&C.

In het bestuur van de BAR sturen we op een gezonde verhouding tussen kwaliteit van dienstverlening door onze organisatie aan de inwoners en de kosten die hiermee zijn gemoeid. We steunen de ontwikkeling van geleidelijke groei van de digitale dienstverlening. Het is de kunst dat deze ontwikkeling hand in hand gaat met de persoonlijke benadering waarop onze inwoners rekenen.

In de Planning en Control cyclus verbeteren we de integratie tussen (beoogde) beleid en (begrote) kosten van verbonden partijen. Daarnaast brengen we in de P&C-cyclus de interne controle (VIC) op een hoger plan.

  • 2019/2020 => Plan + implementatie verbetering in Verbijzonderde Interne Controle (VIC).
  • 2021 => Integratieverbetering verbonden partijen in onze P&C-cyclus.

Educatie

Terug naar navigatie - Educatie

Jong geleerd is oud gedaan… Daarom investeren wij in een goede ontwikkeling van kinderen en jongeren. Door samen te werken met Bibliotheek AanZet en onze basisscholen hebben wij op elke basisschool een Bibliotheek op School gerealiseerd. Kinderen krijgen zo meer plezier in lezen en verbeteren hun taalontwikkeling. Daar hebben zij later profijt van. Wanneer de ontwikkeling niet als verwacht gaat wordt integraal samengewerkt met het wijkteam, school en zorgpartners. De behoefte van kinderen staat voorop bij het aanbieden van hulp en/of ondersteuning.

  • 2020 => Visieontwikkeling vroegschoolse educatie en inzet onderwijsachterstanden.
  • 2020 => Ontwikkelagenda samenwerking wijkteam, school en zorgpartners.

 

Sport

Terug naar navigatie - Sport

In Albrandswaard vormt het verenigingsleven het cement van de samenleving en wij zijn dan ook trots op al onze verenigingen en wat zij betekenen voor onze inwoners. Met een afvaardiging vanuit het verenigingsleven (sport, en ook cultuur en welzijn) ontwikkelen wij een Verenigingsakkoord waarin de beleidsrichting voor de komende jaren wordt bepaald. Daarbij haken wij aan bij het Nationaal Sportakkoord wat als hoofddoel heeft om zoveel mogelijk mensen met plezier te laten sporten en bewegen. Voor Albrandswaard geldt ook muziek te maken, te recreëren en te ontmoeten.

  • 2020 => Implementeren Verenigingsakkoord (in relatie tot het Nationaal Preventieakkoord).

20190404_201827

In 2019 bieden wij de raad een voorstel aan voor een nieuwe locatie van Sportpark de Omloop.

Na besluitvorming over de locatie wordt, gezamenlijk met de betrokken verenigingen, een inhoudelijk programma van eisen ontwikkelt voor de nieuwe locatie. Daarbij gaan wij uit van een toekomstbestendige maatschappelijk ondernemende vereniging in een multifunctionele clubaccommodatie. 

  • 2019 en verder => Visieontwikkeling verhuizing sportpark De Omloop.          

                 

Afbeeldingsresultaat voor sportpark de omloop

 

Sociaal domein

Terug naar navigatie - Sociaal domein

Binnen het sociaal domein staat ‘de mens’ en de ‘menselijke maat’ voorop. We benutten de eigen kracht van mensen, betuttelen niet en bieden de hulp die echt nodig is. Hierbij werken de hulpverleners integraal en afgestemd op elkaar. Met name voor hulpbehoevenden die met een opstapeling van problemen te maken hebben, is integrale aanpak pure noodzaak. Wij sturen op het toepassen van de mogelijkheden die wij zien voor verbetering van de interne en externe samenwerking, kennisdeling en het inzetten van creatieve oplossingen. De afstemming tussen Wonen, Welzijn (en Werk) en Zorg zijn daarbij leidend. 

Op het Antes/Delta terrein zijn enkele jaren geleden gebouwen gesloopt. De cliënten zijn destijds elders gehuisvest. Volgens de nieuwbouwplanning van Antes komen er begin 2020 ca 144 cliënten terug. De gevolgen voor de begroting 2020 en volgend (participatiewet/WMO) worden nog in beeld gebracht.

Maatschappelijke ondersteuning:

  • 2020 en verder => Faciliteren en ondersteunen inwoners met zelfstandig wonen in hun eigen buurt.
  • 2022 => Structureel overleg zorgkantoor over mogelijkheden en knelpunten waarbij       verschillende zorgstructuren naadloos op elkaar moeten aansluiten.

Kwetsbare groepen:

  • 2020 en verder => Onze kwetsbare inwoners voelen zich gezien en maken eigen keuzes om problemen van wonen, welzijn (eenzaamheid) en zorg en werk in de toekomst te voorkomen.
  • 2020     => Nadat we in 2019 de mogelijkheid hebben verkend en zo mogelijk een tijdelijke voorziening hebben gerealiseerd, gaan we in overleg met de SWA om een definitieve plek te realiseren voor een openbare “huiskamer” in, of in de nabijheid van, de kern Rhoon dorp.
  • 2020     => Implementeren nieuwe verplichtingen Beschermd wonen en Maatschappelijke  opvang.
  • 2021     =>Samen met relevante partners uitvoeren van het stappenplan dementievriendelijke  gemeenten (samendementievriendelijk.nl):

                 1. Participeren in het dementienetwerk;

                 2. Vergroten van de kennis over dementie;

                 3. Begeleiding op maat mogelijk maken.

 

Werk en inkomen, minima en schuldhulpverlening:

  • 2020 => Verbetermaatregelen invoeren op basis van de evaluatie minimaregelingen eind 2019.
  • 2020 => Uitbreiden van de keuzemogelijkheden van wederdiensten (bij wijze van          tegenprestatie) voor bijstandsgerechtigden.
  • 2020 => Optimaliseren samenwerking met Werkgevers Service Punt Rotterdam Rijnmond;
  • 2020 => Aantal uitkeringsgerechtigden in Albrandswaard ontwikkeld zich op, of beter dan, het    landelijk gemiddelde.
  • 2021 => Onderzoek naar (2019/2020) en realisatie (2021) van een centrum voor hergebruik      (o.a. kleding, en voedsel) in Albrandswaard.

 Jeugdhulp:

  • 2020 => Opstellen meerjarenbeleidskader Jeugdhulp.
  • 2020 => Preventieve en curatieve inzet op het vraagstuk (problematische) echtscheidingen.
  • 2020 => Opstellen Preventieagenda Jeugd.
  • 2020=> Monitoren bevindingen Kinderombudsman mbt gespecialiseerde jeugdhulp.

Zorg & Welzijn:

  • 2020 => Implementeren Nationaal Preventieakkoord (in relatie tot het Verenigingsakkoord).

 

Wijkteams:

  • 2020 => Optimaliseren cliëntondersteuning. Ondersteuning op maat voor cliënten die vanuit eigen netwerk onvoldoende ondersteund (kunnen) worden
  • 2019 => Implementeren en optimaliseren (wettelijke) zaken OGGZ.

 

Hoofdlijnen financiële gevolgen

Terug naar navigatie - Hoofdlijnen financiele gevolgen
Omschrijving 2020 2021 2022 2023
Financieel uitgangspunt Voorjaarsnota 2020 12.400 14.900 267.600 311.700
Verschillen Begroting en Voorjaarsnota bestaand beleid
- indexering -59.700 145.200 551.800 515.300
- salarislasten incl nieuwe CAO -674.900 -716.400 -710.100 -699.400
- meicirculaire 529.000 361.000 -120.000 847.000
- aframen BCF -450.000 -450.000 -450.000 -450.000
- inkomsten uren investeringen 175.300 128.600 125.300 125.300
- diverse correcties -1.200 -66.900 -72.300 -20.200
- Sociaal: doelgroepenvervoer inv nieuwe aanbesteding -193.800 -193.800 -193.800 -193.800
- OZB 134.900 139.100 143.200 357.600
-540.400 -653.200 -725.900 481.800
Verwacht begrotingsaldo bestaand beleid -528.000 -638.300 -458.300 793.500
Nieuw beleid:
- openbare huiskamer 0 -10.000 -10.000 -10.000
- dementieviendelijike gemeente -10.000 0 0 0
- invoering Wet verplichte GGZ 0 0 0 0
Totaal nieuw beleid -10.000 -10.000 -10.000 -10.000
Dekkingsplan:
- vervallen bijdrage BAR SPP 0 114.700 0 0
- stelpost bijdrage BAR kleine verschillen -8.400 43.700 141.800 91.800
- vervallen stelpost kapitaallasten 95.900 95.900 95.900 95.900
- stelpost extra rijksbijdrage Jeugd Algemene Uitkering 0 0 349.000 349.000
- extra budgetclaim sociaal fundament -55.000 -55.000 -55.000 -55.000
- geen inzet reserve sociaal deelfonds -400.000 0 0 0
- inzet restant IBP 50.000 0 226.000 226.000
- geen storting in Algemene reserve 50.000 50.000 250.000 250.000
- taakstelling doelgroepenvervoer aan regiecentrale 89.000 89.000 89.000 89.000
- vervallen indexering 251.900 0 0 0
- voorlopige winstuitname Essendael 700.000 600.000 0 0
Totaal dekkingsplan 773.400 938.300 1.096.700 1.046.700
Begrotingssaldo 2020 235.400 290.000 628.400 1.830.200
Structurele gevolgen 2 Tussenrapportage 2019
- extra advieskosten invoering wet Inburgering -29.400 0 0 0
- areaaluitbreiding openbaar groen dagelijks onderhoud -88.500 -88.500 -88.500 -88.500
- planmatig onderhoud openbare verlichting tekort nieuwe aanbest. -25.500 -25.500 -25.500 -25.500
- straatreiniging extra werkzaamheden door verbod bestrijdingsmdl -15.000 -15.000 -15.000 -15.000
- tekorten Wegen en Waterheffing -28.300 -28.300 -28.300 -28.300
-186.700 -157.300 -157.300 -157.300
Begrotingssaldo 2020 na 2e Tussenrapportage 2019 48.700 132.700 471.100 1.672.900

Toelichtingen verschillen Begroting en Voorjaarsnota

Terug naar navigatie - Toelichtingen verschillen Begroting en Voorjaarsnota

Algemeen en technische correcties

Bij de Voorjaarsnota wordt een globale inschatting gegeven van de financiële uitwerking van rekenkundig kaders. Pas bij het opstellen van de programmabegroting worden budgetten op detailniveau doorgerekend en aangepast. Hierdoor treden verschillen op. Vooral bij de laatste jaarschijf (2023) is dit het geval. Deze is nieuw en wordt voor de Voorjaarsnota in eerste instantie gekopieerd vanuit de laatst bekende jaarschijf (2022).

Salarislasten inclusief Cao

Na het opstellen van de Voorjaarsnota hebben op 28 juni 2019 de VNG en vakbonden een principeakkoord gesloten over de nieuwe Cao Gemeenten 2019-2020. Pas als de VNG en de vakbonden het akkoord medio september 2019 bekrachtigen, wordt het akkoord definitief. De principe-afspraken met financiële consequenties zijn de salarisontwikkeling, de tegemoetkoming in de ziektekostenverzekering en de werkgeversbijdrage aan de vakbonden. Per 1 oktober 2019 stijgt het salaris met 3,25%. De financiële gevolgen van deze nieuwe Cao zijn reeds verwerkt in de begroting 2020 en verder.

Uitkering uit het gemeentefonds

Meicirculaire 2019

In de raadsinformatiebrief van 25 juni 2019 betreffende de meicirculaire bent u geïnformeerd over de gevolgen van deze circulaire. De uit deze circulaire voortvloeiende financiële gevolgen zijn verwerkt in de begroting.

BTW compensatiefonds

In de meicirculaire 2019 is de landelijke ruimte onder het BCF-plafond fors naar beneden bijgesteld (nog slechts € 39 miljoen in 2018). Alle gemeenten bij elkaar hebben dus fors meer BTW gedeclareerd bij het fonds. De provincie (als toezichthouder van onze gemeente) oordeelt of wij deze bijstelling goed vertalen in onze meerjarenbegroting. Zij adviseert ons om helemaal geen stelpost voor verwachten inkomsten BCF meer op te nemen, omdat de ruimte op dit fonds naar verwachting geheel zal verdampen. Daarom wordt de stelpost van € 450.000 nu in zijn geheel afgeraamd.

Uren investeringen

Met ingang van de nieuwe BBV voorschriften zijn de gemeenten verplicht uren die besteed worden aan investeren te ramen op het krediet van de desbetreffende investering. Financieel betekent dit dat deze uren een dekking vormen op de bijdrage aan de GR BAR en als inkomst geraamd worden op deze bijdrage.

Doelgroepenvervoer

Het doelgroepenvervoer is opnieuw aanbesteed. Hierbij is gekozen voor het inzetten van een regiecentrale. Dat betekent dat de regie en planning gescheiden worden van het uitvoeren van de ritten (het vervoer). De overeenkomsten met de gegunde partijen gaan op 1 augustus 2019 in.
Een kostenstijging van het doelgroepenvervoer werd verwacht, onder andere doordat de prijzen en het aantal reizigers gestegen zijn, maar ook vanwege de bestuurlijke keuzes voor kwaliteit en duurzaamheidsmaatregelen. Het was niet mogelijk de effecten van die ontwikkelingen en maatregelen op de kosten voor vervoer vooraf te berekenen.

Op het moment dat de inschrijvingen bekend waren zijn prognoses voor de kosten van het vervoer gemaakt. De kosten stijgen aanzienlijk. Een analyse verklaart de kostenstijging. Deze analyse is te vinden in het raadsvoorstel met zaaknummer 71224.

Gevolgen belastingbeleid (OZB)

Ieder begrotingsjaar worden de OZB inkomsten herrekend op basis van waardeontwikkeling (WOZ), aantallen woningen, aantal lopende (en toegekende) bezwaren via het SVHW in relatie tot het beleid om ieder jaar 3% meer opbrengsten te genereren. Dit laat nu een positieve ontwikkeling zien.

Nieuw beleid

Terug naar navigatie - Nieuw beleid

In de begroting 2020 zijn, naast het geformuleerde nieuwe beleid in de Voorjaarsnota 2020, twee nieuwe posten opgenomen voor nieuw beleid. Een structurele post voor het realiseren van een openbare “huiskamer” en een incidentele post voor het uitvoeren van het stappenplan dementievriendelijke gemeente. Voor de invoering van de Wet verplichte GGZ volgt een apart raadsvoorstel. De inhoudelijke toelichtingen geven wij op de raadsprogramma’s.

Dekkingsplan

Terug naar navigatie - Dekkingsplan

Strategisch Personeels Planning (SPP)

In de 1e Tussenrapportage 2019 zijn budgetten opgenomen voor de SPP. Het SPP betreft interventies die nodig zijn om een goed strategisch personeelsbeleid te kunnen voeren waarin onder andere aandacht is voor mobiliteit, duurzame inzetbaarheid van medewerkers en talentontwikkeling.
De gemeenten Albrandswaard en Ridderkerk hebben ingestemd met deze budgetaanvraag.
Bij het vaststellen van haar 1e Tussenrapportage 2019 heeft de gemeente Barendrecht besloten vooralsnog alleen in te stemmen met het budget voor 2020. De jaarschijven 2019 en 2021 heeft men geschrapt.
Dit overziende heeft het dagelijks bestuur besloten pas in 2020 te starten met de uitvoering van het SPP.

Extra rijksbijdrage Jeugd Algemene Uitkering

Bij de meicirculaire 2019 zijn voor de jaren 2019 t/m 2021 extra incidentele middelen voor Jeugdzorg naar de gemeente gekomen. Er is een onafhankelijk vervolgonderzoek gestart om het structurele karakter verder te bepalen. Ook worden met het Rijk nog afspraken gemaakt om het jeugdhulpstelsel effectiever en efficiënter te maken. Omdat de uitkomst van het onderzoek op zijn vroegst pas in het najaar van 2020 bekend zal worden (een nieuw kabinet beslist), beoordeelt de provincie (als toezichthouder van onze gemeente) de extra middelen Jeugd voorlopig wel als structureel dekkingsmiddel. Om die reden is het toegestaan om ook voor de jaren 2022 en 2023 uit te gaan van een bedrag aan extra middelen gebaseerd op 100% van het bedrag dat we in 2021 ontvangen, namelijk € 349.000.

Extra budgetclaim Sociaal Fundament

Vooruitlopend op het komende raadsvoorstel om extra middelen beschikbaar te gaan stellen (BAR-bijdrage) aan het sociaal domein, is er in de Voorjaarsnota al een geschat bedrag aan u gepresenteerd van € 350.000 wat hiervoor minimaal nodig zou zijn. Deze € 55.000 is nog extra hier bovenop en wordt in het raadsvoorstel nader toegelicht.

Geen inzet reserve Sociaal Deelfonds

In relatie met het bovenstaande bedrag voor extra budget sociaal domein, hebben we u in de Voorjaarsnota een uitname van € 400.000 uit de reserve gepresenteerd als dekking voor dit bedrag in 2020. Volgens de toezichtrichtlijnen van de provincie kan dit maar is er dan geen sprake meer van een sluitende begroting 2020, immers we halen de dekking uit de huidig gevormde reserve sociaal deelfonds. Alternatieve dekking wordt voorgesteld waardoor deze inzet van reserves kan komen te vervallen.

Inzet restant InterBestuurlijk Programma (IBP)

In eerdere begrotingen werd een budget geraamd voor het IBP zonder dat daar nog concrete beleidsuitgangspunten en doelstellingen vanuit het Rijk voor waren vastgesteld. Ter dekking van het begrotingssaldo stellen we nu voor om dit budget geheel in te zetten.

Storting in de Algemene reserve

Gezien het feit dat onze Algemene Reserve de afgelopen jaren een dalende trend laat zien, hebben we ingaande 2016 een jaarlijkse storting begroot om deze op peil te houden. Ter dekking van het begrotingssaldo stellen we nu voor om deze storting geheel in te zetten.

Taakstelling doelgroepenvervoer

In het door de raad vastgestelde voorstel om de nieuwe aanbesteding van het doelgroepenvervoer inclusief het invoeren van een regiecentrale stond ook dat er een taakstelling van 10% van het totale budget werd meegegeven ter kostenbesparing. Wij stellen nu voor om het corresponderende bedrag van € 89.000 in de begroting ook daadwerkelijk als kostenbesparing in te boeken.

Vervallen indexering begrotingsjaar 2020

We stellen voor om in het begrotingsjaar 2020 de budgetten niet te indexeren in afwachting van de sterk fluctuerende ontwikkeling van de Algemene Uitkering. Vooralsnog gaan we samen de trap af en is er gewoonweg geen geld om het begrotingsjaar 2020 te kunnen indexeren met de door het CPB berekende index van 1,4%. We hebben wel ruimte gevonden om deze in de jaren 2021 en verder te kunnen ramen/begroten.

Tussentijdse winstuitname Essendael

Dit samenwerkingsverband als CV Essendael heeft in 2018/2019 al tot een eerste winstuitname geleid waar we nu een vervolg aan willen geven omdat dit project tot afronding gaat komen in 2021/2022. Enerzijds stellen we dit voor ter dekking van het begrotingssaldo, anderzijds dienen we dit ook volgens de regels tussentijds te doen. In het actueel doorgerekende minst gunstige scenario blijft er na de uitname van deze bedragen nog genoeg winst over om de mogelijk af te dragen vennootschapsbelasting te kunnen voldoen en geen verdere risico’s te lopen.

Provinciaal toezicht

Terug naar navigatie - Provinciaal toezicht

De door de raad vastgestelde begroting 2020 dient vóór 15 november 2019 aan de provincie te worden toegestuurd ter goedkeuring. De provincie toetst of de gemeentebegroting voldoet aan de gestelde wettelijke vereisten en provinciale regelgeving. De minste vorm van provinciaal toezicht is repressief toezicht. Dit betekent dat een gemeente zonder voorafgaande goedkeuring van de provincie de begroting en begrotingswijzigingen kan uitvoeren. Daarbij is leidend dat de structurele lasten gedekt moeten zijn door structurele baten (zgn. materieel begrotingsevenwicht). Om in beeld te brengen of de begroting materieel in evenwicht is, moet het begrotingssaldo gecorrigeerd worden met het saldo van incidentele baten en lasten. Wat het effect daarvan is voor de gemeente Albrandswaard, is opgenomen in onderstaande tabel.

Structureel meerjarensaldo exclusief incidentele baten en lasten

Presentatie van het structurele begrotingssaldo (bedragen x € 1.000) 2020 2021 2022 2023
Saldo baten en lasten -353 101 707 1.801
Saldo toevoegingen en onttrekkingen aan reserves 588 189 -78 29
Begrotingssaldo 235 290 628 1.830
Saldo incidentele baten en lasten -653 -600 0 0
gecorrigeerd saldo -418 -310 628 1.830
nadeel nadeel voordeel voordeel

Een overzicht en toelichting op de incidentele posten is te vinden op pagina 119. De winstneming Essendael is van grote invloed op het niet structureel sluiten van de begroting 2020 en 2021.Indien de begroting niet materieel in evenwicht is, kan de gemeente onder preventief provinciaal toezicht worden geplaatst. Dit betekent dat een gemeente de begroting en begrotingswijzigingen pas mag uitvoeren na voorafgaande goedkeuring van de provincie.

Deze begroting is voor de jaren 2020 en 2021 niet structureel in evenwicht. Wanneer de begroting 2020 niet structureel in evenwicht is, dient aannemelijk te zijn dat dit evenwicht in de begroting in de eerstvolgende jaren (uiterlijk in 2023) tot stand zal worden gebracht. Hieraan wordt in de jaren 2022 en 2023 voldaan. Wanneer wij de 2e tussenrapportage 2019 betrekken bij het structureel evenwicht, blijkt dat de jaren 2022 en 2023 nog een voordelig structureel saldo hebben.

Leeswijzer

Planning & Control cyclus

Terug naar navigatie - Planning & Control cyclus

De Programmabegroting is één van de producten van de Planning & Control-cyclus. De basis voor deze begroting is de Agenda van de Samenleving 2020 - 2023 en de Voorjaarsnota 2020.

De Programmabegroting 2020 geeft de plannen voor 2020 weer. In 2020 zullen twee tussenrapportages verschijnen waarin aan de raad de afwijkingen gerapporteerd worden met betrekking tot de uitvoering van de in de begroting opgenomen plannen. Daarnaast heeft u via Pepperflow/Begrotingsapp maandactueel zicht op de status van de speerpunten. In de jaarrekening wordt het jaar afgesloten met een eindrapportage.

Indeling van de begroting

Terug naar navigatie - Indeling van de begroting

Artikel 7 van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) schrijft voor dat een begroting ten minste bestaat uit de beleidsbegroting en de financiële begroting.

De beleidsbegroting dient vervolgens te bestaan uit:

  • het programmaplan
  • de paragrafen

De financiële begroting dient ten minste te bestaan uit:

  • het overzicht van baten en lasten en de toelichting
  • de uiteenzetting van de financiële positie en de toelichting

 

Opbouw van deze begroting

Terug naar navigatie - Opbouw van deze begroting

Hoofdstuk 1 presenteren wij u de Agenda van de Samenleving 2020 – 2023. Het is een eerste uitwerking van ons coalitieakkoord “Albrandswaard: een vitale, zorgzame en zelfstandige gemeente”. Een dynamische agenda die wij jaarlijks bijstellen in samenspraak met uw raad, inwoners, bedrijven en instellingen. Met het vaststellen van de begroting geeft de raad het college toestemming om tot uitvoering van de programma’s over te gaan en de ter beschikking gestelde middelen te besteden en de geplande inkomsten te realiseren.

Hoofdstuk 2 geeft een overzicht van de begroting op financiële hoofdlijnen.

In hoofdstuk 3 is het programmaplan opgenomen, waarin de programma’s van deze begroting centraal staan. Per programma zijn achtergrond en politiek taakveld beschreven. Omdat een programma vaak een breed taakveld bestrijkt, zijn de programma’s onderverdeeld in programmaonderdelen.

Per programmaonderdeel worden voor de speerpunten de volgende (5 W) vragen beantwoord:

  • Wat willen we bereiken?
  • Wat gaan we doen?
  • Wanneer is het klaar?
  • Wat is het streven?
  • Wat zijn de extra kosten en formatie-inzet?

In hoofdstuk 4 zijn de paragrafen opgenomen. Dit zijn de paragrafen, zoals deze zijn voorgeschreven in het BBV. Ze geven een dwarsdoorsnede van de financiële aspecten van de begroting. Het gaat met name om de beleidslijnen voor beheersmatige aspecten die grote financiële gevolgen kunnen hebben en/of van belang zijn voor het realiseren van de programma’s. Deze informatie komt in de begroting veelal versnipperd voor en is daardoor minder inzichtelijk voor de gemeenteraad.

Hoofdstuk 5 bevat de financiële begroting. Hierin worden de hoofdstukken 1 tot en met 4 uitgewerkt in een gedetailleerd overzicht van de financiële positie van de gemeente.